ملغمه‌ای از مذهبی‌های تندرو و سیاسیون رادیکال

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: اگرچه چالش‌ها، مشکلات و بحران متعددی برای دولت جدید بنیامین نتانیاهو در محافل سیاسی و رسانه‌ای مطرح شده است، اما در این میان کمتر به خطر احزاب ائتلافی با نخست وزیر جدید پرداخته شده است؛ هم احزاب دینی و هم احزاب راست رادیکال با وجود ائتلاف و تشکیل کابینه می‌توانند اسباب سقوط او (نتانیاهو) را فراهم کنند.

باید در نظر داشت، احزاب مذهبی رژیم صهیونیستی ذیل مشی و خوانش سکولاریستی جناح چپ بتدریج به سوی احزاب راستگرا حرکت کردند. اساساً در میان ایدئولوژی‌های سیاسی، احزاب و جنبش‌های راست‌گرا ارتباط بهتری با مذهب دارند. در همین راستا و برای مثال از سال ۲۰۰۹ که نتانیاهو برای دومین بار نخست وزیر شد، دو حزب شاس و یهودیت متحد توراتی دیگر بار به کابینه راه پیدا کردند و در سال‌های بعد به دنباله جناح راست و متحد نتانیاهو تبدیل شدند.

دولت‌های مختلف نتانیاهو (به استثنای بازه ۲۰۱۳ - ۲۰۱۵) طلبه‌های علوم دینی را از سربازی رفتن معاف کرده و برای اقشار مذهبی کمک‌هزینه‌های زیادی درنظر گرفتند. همین امر باعث شده اعضای این قشر نیاز زیادی برای ورود به بازار کار پیدا نکنند. همچنین بودجه‎های مدارس مذهبی در دولت‌های متوالی نتانیاهو افزایش یافته و حمل و نقل عمومی نیز در روز‌های شنبه نیمه تعطیل بوده است. احزاب مذهبی در این مدت همواره حامی نتانیاهو بودند و هرگونه همکاری با مخالفان او را رد کرده‌اند.

طی یک‌سال گذشته با روی کار بودن دولت ائتلافی لاپید- بنت که احزاب مذهبی در بیرون از بلوک قدرت بودند، آسیب‌پذیری‌های زیادی از نظر مالی و اجتماعی میان آن‌ها هویدا شده است. از این رو با بازگشت نتانیاهو مایلند تا مجدداً به قدرت بازگردند. اکنون که رادیکال‌ترین کابینه تاریخ رژیم صهیونیستی رقم خورده است بسیاری عمر آن را چندان طولانی نمی‌دانند چرا که گرایش‌های سیاسی و دینی لیکود با احزاب مذهبی
به رغم ائتلاف اولیه در ادامه کار موجب تشدید و عیان شدن اختلافات و گسل‌های بین نتانیاهو با این احزاب خواهد شد.

اگرچه حزب لیکود تمایلات محافظه‌کارانه‌ای دارد و به همین واسطه حمایت از نهاد‌های مذهبی آیین یهود، افزایش بودجه آن‌ها و نیز مدارس علوم دینی همواره مورد توجه این حزب (لیکود) بوده است و گاهی از تعطیلی نسبی حمل و نقل عمومی در روز‌های شنبه (روز تعطیلی یهودیان) حمایت کرده و در موضوع فراخواندن طلبه‌های علوم دینی به خدمت سربازی معمولاً از استثنا کردن آن‌ها هواداری می‌کند، اما در نهایت لیکود در معنای وسیع کلمه یک حزب سکولار به‌شمار می‌آید.

به هر حال احزاب مذهبی رژیم صهیونیستی از نظر ایدئولوژیک نه گرایش چپ دارند و نه به صراحت از ایده‌های احزاب راستگرا حمایت می‌کنند، بلکه خواستار حفاظت و حراست از شعائر مذهبی هستند. آن‌ها در این راستا با هر حزبی که امتیازات بیشتری واگذار کند، حاضر به همکاری بوده‌اند. به عنوان مثال حزب «آگودات» رژیم صهیونیستی که یکی از پیشروترین احزاب مذهبی رژیم صهیونیستی است، در سال‌های اولیه تأسیس این رژیم، بار‌ها در ائتلاف‌های جناح چپ نیز حاضر شد.

احزاب راست رادیکال

علاوه بر احزاب دینی، احزاب راست رادیکال هم می‌توانند چالش جدی برای نتانیاهو باشند. تا چند سال قبل کسی تصور نمی‌کرد اسموتریچ و بن‌گویر دو فرد با سوابق حبس و زندان به پست‌های وزارتی برسند. این دو فرد و دو حزب متبوع‌شان یعنی «قدرت یهودی» و «صهیونیسم مذهبی» عملاً به عنوان بمب ساعتی کابینه نتانیاهو می‌توانند هر لحظه کابینه جدید را با خطر بحران انفجار از درون مواجه کنند.

اختلافات پیش آمده بین نتانیاهو و بن گویر در موضوع اعدام خیابانی «عمار حمدی مفلح» ۲۲ ساله نشان داد که پتانسیل بالقوه‌ای برای شکل‌گیری بحران درونی در دولت جدید در زمینه‌های متعدد وجود دارد. تا اینجای کار نتانیاهو صرفاً برای فرار از برگزاری انتخابات مجدد کنست و احتمال شکست و به دنبالش دور ماندن از قدرت با هر حزب و جریان راست رادیکال و مذهبی و با هر پیش شرط از سوی آن‌ها موافقت کرده است تا بتواند دولت را تشکیل داده و در نهایت مسیر را برای تداوم حضورش در هندسه قدرت فراهم کند، اما ناگفته پیداست که این دولت با این ائتلاف و این چهره‌ها و احزاب حاضر دوامی بیش از دولت عجیب و غریب لاپید- بنت ندارد.

اگرچه نتانیاهو ثابت کرده سیاستمدار پیچیده‌ای است و رکورد بیشترین میزان نخست‌وزیری را نیز در اختیار دارد، اما رفتار سیاسی او در ۱۰ سال گذشته منجر به افزایش مخالفان او در سپهر سیاسی فلسطین اشغالی شده است. نتانیاهو در دهه ۲۰۱۰ درصدد جذب سایر سیاستمداران به‌سمت خود برآمد؛ به‌گونه‌ای که مثلاً پس از انتخابات ۲۰۱۳ «یائیر لاپید» رهبر حزب یش عتید و رقیب امروزین وی به‌همراه «نفتالی بنت»، رهبر وقت حزب خانه یهودی، در ائتلافی با عنوان «برادری» اعلام کرده بودند تنها حاضر به همکاری با نتانیاهو هستند، اما رفتار سیاسی بی‌بی در سال‌های بعد بویژه قدرت‌طلبی‌اش باعث رویگردانی دیگر سیاستمداران رژیم صهیونیستی از او شد، به‌نحوی که امروز از ۱۲ حزب فعال در سطح نخست سیاست‌های رژیم صهیونیستی ۷ حزب اعلام کرده‌اند تحت هیچ شرایطی حاضر به همکاری با نتانیاهو نیستند.

اتحاد خاخام‌ها علیه کابینه نتانیاهو

​​​​​​​صد‌ها خاخام امریکایی، ضمن هشدار درباره سیاست‌های غیرانسانی کابینه آتی بنیامین نتانیاهو متعهد شدند، از سخنرانی اعضای فراکسیون «صهیونیسم مذهبی» در کابینه جدید «بنیامین نتانیاهو» در کنیسه‌های خود جلوگیری کنند. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از وبگاه عربی ۲۱، این خاخام‌ها که شمار آن‌ها به بیش از ۳۳۰ نفر می‌رسد، در نامه‌ا‌ی تأکید کرده‌اند، سیاست‌های ایتامار بن گویر، رئیس حزب افراطی «قدرت یهود» و حامیانش «به روابط اسرائیل و یهودیان در تبعید آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد خواهد کرد.»

از جمله امضاکنندگان این نامه می‌توان به اعضای هیأت خاخام‌ها در شیکاگو و لس‌آنجلس، خاخام‌های مسئول بزرگترین انجمن‌های محافظه‌کار و اصلاح‌طلب واشنگتن، رهبر جنبش بازسازی، و رئیس دانشگاه یهودی امریکایی لس‌آنجلس وابسته به جنبش محافظه‌کار اشاره کرد. بر اساس نتایج این نظرسنجی که توسط سازمان «جی استریت» و «بنیاد گابو» از حدود ۸۰۰ یهودی امریکایی مقیم امریکا انجام شده، ۷۶ درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی معتقدند که گسترش شهرک‌سازی باید متوقف شود و ۶۸ درصد خواهان عدم کمک امریکا برای تقویت شهرک‌ها هستند.

حسین فاطمی، کارشناس مسائل خاورمیانه